به گزارش دفتر رسانه و ارتباطات نهضت استادی بسیج قزوین ،  در یادداشت استاد بسیجی مصطفی قربانی تحت عنوان" نظریه همسایگی در سیاست خارجی دولت سیزدهم " آمده است :

توازن‌گرایی به معنای پرهیز از یک‌جانبه‌گرایی غرب‌محور و دقت در توسعه متوازن روابط با مجموعه کشورهای شرقی و غربی، یکی از اصول سیاست خارجی دولت سیزدهم است که تاکنون در این راستا، ضمن از سرگیری مذاکرات احیای برجام، تلاش شده تا دامنه و سطح روابط با کشورهای بزرگ شرقی بویژه چین و روسیه نیز توسعه یابد. عضویت در سازمان شانگهای، فعال‌سازی عضویت در پیمان همکاری منطقه‌ای اکو، امضای سند همکاری‌های 25 ساله با چین و تلاش برای تکرار این مدل در ارتباط با روسیه و هند و همچنین، سفر رئیس‌جمهور به روسیه و... در این زمینه ارزیابی می‌شود. شق دیگر توازن‌گرایی، دقت در توسعه روابط با کشورهای همسایه و اولویت‌بخشی به همسایگی در سیاست خارجی دولت سیزدهم است. سفر رئیس‌جمهور به قطر در این راستا ارزیابی می‌شود. درباره منطق این سیاست می‌توان به نکات زیر اشاره کرد:

1. خنثی‌سازی تحریم‌ها: توزان و تعادل‌بخشی به سیاست خارجی، از طریق نگاه به شرق و همسایگی، در هر شرایطی یک بایسته برای تأمین حداکثری منافع ملی است. این امر در شرایط کنونی که ایران با تحریم‌های فلج‌کننده دنیای غرب مواجه است، یک ضرورت اساسی است. درواقع، از این طریق، جمهوری اسلامی به متنوع‌سازی گزینه‌های سیاست خارجی خود روی می‌آورد که این خود الزامی برای دور زدن و خنثی‌سازی تحریم‌ها است. به عبارت دقیق‌تر، از این طریق، غرب از مرکز ثقل راهبردی سیاست خارجی ایران خارج می‌شود و این تصور که ایران راهی جز پذیرش شرایط غرب ندارد، نزد غربی‌ها رنگ می‌بازد. بنابراین، شرق‌گرایی و همسایگی می‌تواند در متعادل‌سازی و واقع‌بین‌سازی سیاست غربی‌ها در قبال ایران مؤثر باشد.

2. ارسال پیام به مذاکرات وین: دیپلماسی فعال دولت سیزدهم در رابطه با شرق و همسایگان، باتوجه به سفر اخیر رئیس‌جمهور به روسیه و سفر آتی او به قطر، در شرایطی که مذاکرات هسته‌ای وین در جریان است، ارسال پیام تحرک و پویایی و نه انفعال به میز مذاکره در وین است. درواقع، دستگاه دیپلماسی از این طریق، این پیام را به غربی‌ها صادر می‌کند که دوران انفعال در سیاست خارجی ایران به پایان رسیده و برخلاف گذشته، جمهوری اسلامی ایران دیگر همه تخم‌مرغ‌ها را در سبد غرب نمی‌بیند.

3. لازمه اقتصادمحور کردن سیاست خارجی: شاید بزرگترین دلیل برای اولویت همسایگی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی، تعداد زیاد کشورهای همسایه(15 کشور) ایران و نیازهای متقابل این کشورها به همدیگر باشد. قابل‌ذکر است که سطح توسعه اقتصادی عمده کشورهای همسایه ایران، چندان بالا نیست. بر این اساس، ایران براحتی می‌تواند با توسعه روابط با کشورهای همسایه، گام‌های مهمی برای تقویت اقتصاد خود بردارد. از این نظر، همسایگی، الزام مهمی برای «اقتصادمحور کردن» سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است. قابل‌ذکر است که چندین سال متمادی است که چهار کشور عراق، چین، ترکیه و امارات، چهار شریک اول تجاری ایران هستند که همگی کشورهای شرقی و همسایه هستند. این در حالی است که اتحادیه اروپا 26‌امین شریک تجاری ایران است. بنابراین، یک مزیت راهبردی برای اقتصاد ایران، کشورهای همسایه هستند و همسایگی در سیاست خارجی باید بتواند این مهم را تقویت کند.

4. گام برداشتن در راستای ایجاد سیستم امنیتی مشارکتی: علاوه بر مزیت‌هایی که ارتباط با همسایگان از لحاظ اقتصادی و سیاسی برای ایران و طرف‌های همسایه دارد، توسعه روابط با همسایگان می‌تواند گام برای شکل‌دهی به «سیستم امنیت مشارکتی» باشد که سال‌هاست از سوی جمهوری اسلامی ایران مطرح شده است. در این سیستم، بر تأمین امنیت منطقه با مشارکت تمام کشورهای منطقه و بدون حضور نیروهای خارجی تأکید شده است.

5. خنثی‌سازی تبلیغات ایران‌هراسانه: اولویت‌بخشی به همسایگان در سیاست خارجی، خنثی‌کننده بخش مهمی از تبلیغات ایران‌هراسانه قدرت‌های غربی است؛ زیرا این قدرت‌ها همواره با تهدیدنمایی از ایران برای کشورهای همسایه، مانع توسعه روابط کشورهای همسایه با ایران بودند. بنابراین، با توسعه مناسبات با کشورهای همسایه، ضمن زدوده شدن تصویر امنیتی ایجاد شده از جمهوری اسلامی ایران، تصویری مبتنی بر واقعیت‌ها که مشحون از عقلانیت، تدبیر، پرهیز از تجاوزگری و تهدید همسایگان و سایر کشورها، رعایت سیاست همسایگی خوب، مقابله با تروریسم و ناامنی در منطقه و... از جمهوری اسلامی ایران در سطح منطقه شکل می‌گیرد که به طور طبیعی، این امر می‌تواند توسعه بیش از پیش مناسبات با کشورهای منطقه  را در پی داشته باشد.

6. شکوفایی ظرفیت‌های بالقوه ایران: شکوفایی بسیاری از ظرفیت‌های ایران در گروی همسایگی موفق است. به عنوان مثال، ایران از موقعیت کریدوری بی‌نظیری برخوردار است و برای اینکه بتواند از این موقعیت، دستاورد خلق کند، حتماً باید با مشارکت کشورهای همسایه باشد.

7. آینده‌نگری مبتنی بر دینامیسم قدرت در نظام بین‌الملل: این سیاست مبتنی بر واقع‌بینی و آینده‌نگری است؛ زیرا هم‌اکنون که نظام بین‌الملل در حال گذار از حالت تک قطبی به حالت چندقطبی است، یکی از پیش‌بینی‌های احتمالی درباره آینده این نظام، شکل‌گیری «جهان‌های منطقه‌ای» است که براساس آن، دیگر قدرت هژمونی مانند سابق وجود ندارد، اما قدرت‌های بزرگ تلاش می‌کنند تا با توسعه روابط با کشورهای منطقه‌ای و همسایه خود، ترتیبات مدنظر خود را در آن منطقه ایجاد کنند. هر چند جمهوری اسلامی ایران درصدد سلطه بر هیچ کشور همسایه‌ای نیست، اما اصل نکته در این واقعیت نهفته است که به احتمال زیاد، آینده نظام بین‌الملل به سمت منطقه‌گرایی و اولویت همسایگی پیش خواهد رفت. بنابراین، با توسعه روابط با همسایگان، جمهوری اسلامی، درواقع پیشگام روندی است که دیر یا زود در سراسر جهان همگانی خواهد شد.