به گزارش دفتر رسانه و ارتباطات نهضت استادی بسیج قزوین  در یادداشت  استاد بسیجی  حمزه جهانمحمدي- مدرس دانشگاه هاي استان قزوين  با موضوع شاخص هاي زندگي سالم  آمده است: 

يكي از دغدغه هاي طبيعي هريك از ما انسان ها در زندگي اين است كه آيا زندگي سالمي داريم؟ چه كنيم زندگي ما گرفتارآفت هايي كه به سلامتي زندگي آسيب مي زنند، نشود؟ دراين نوشتار سعي مي كنيم با رعايت اختصار به شاخص هاي زندگي سالم كه با توجه به آنها مي توان سلامت زندگي را ارزيابي كرد، اشاره كنيم.

1. علماء منطق مي گويند حيات و زندگي مانند نور، مفهوم مشكك بوده داراي مراتب و درجات است. هم تعريف حيات و هم نشانه هاي آن و هم علائم بيماري و سلامت در آن متناسب با مرتبه اي از حيات كه موجود زنده درآن قرار دارد، تبيين مي شود. ممكن است موجودي داراي مرتبه اي حيات باشد ولي با در نظر گرفتن علايم مرتبه بالاتر، زنده محسوب نشود. برخي قدر مشترك نشانه هاي حيات در همه موجودات زنده را آگاه بودن و فعال بودن مي دانند كه البته سطح اگاهي و نوع فعاليت موجود زنده متناسب با مرتبه اي از حيات است كه اوازآن برخوردار است.

صاحب نظران علوم زيستي و طبيعي از سه مرتبه حيات نباتي،حيواني و انساني سخن گفته اند.و قرآن مراتب ديگري به آنها اضافه كرده است مانند: حيات طيبه،حيات اخروي- شامل دو مرحله عالم برزخ و قيامت كبري- حيات ملكوتي و حيات لاهوتي.

از نگاه قرآن كريم آنچه ما دراين دنيا از حيات و زندگي مي بينيم سايه اي از حيات واقعي است.و انسان حيات واقعي را در جهان آخرت تجربه خواهد كرد.«وَما هذِهِ الْحَياةُ الدُّنْيا إِلاَّ لَهْوٌ وَ لَعِبٌ وَ إِنَّ الدَّارَ الْآخِرَةَ لَهِيَ الْحَيَوانُ لَوْ كانُوا يَعْلَمُونَ (عنكبوت/64)

 اين زندگى دنيا چيزى جز سرگرمى و بازى نيست؛ و زندگى واقعى سراى آخرت است، اگر مى‏دانستند»

عده اي از انسان ها سطح زندگي خود را در سطح حيات حيواني قرار داده اند كه قرآن در مورد آنها مي فرمايد: « كَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَل» (اعراف/179 وفرقان/44).

بكار بردن واژه حيوان در مورد برخي انسان ها نه ناسزا كه شان قرآن اجل از آن است بلكه بيان حقيقت است يعني آنها در سطح حيات حيواني زندگي مي كنند وچون ظرفيت حيات انساني خود را ضايع كرده اند از حيوات پست ترند.

وعده اي از انسان ها هم مرتبه اي از حيات را از دست مي دهند و درعوض مرتبه اي بالاتر را بدست مي آورند.

شهدا مصاديق بارز اين معامله سود آور هستند.« وَ لا تَحْسَبَنَّ الَّذينَ قُتِلُوا في‏ سَبيلِ اللَّهِ أَمْواتاً بَلْ أَحْياءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ (ال عمران/169) (اى پيامبر!) هرگز گمان مبر كسانى كه در راه خدا كشته شدند، مردگانند! بلكه آنان زنده‏اند، و نزد پروردگارشان روزى داده مى‏شوند».

2. سلامت هرچيزي با توجه به فلسفه وجودي آن تعريف مي شود.بعنوان مثال فلسفه وجود ترمز در ماشين آن استكه با استفاده از آن بتوان در مواقع نياز ماشين را متوقف كرد.حال اگر ترمز اين كارئي را داشته باشد سالم است. براي پاسخ به اين سوال كه - آيا ما از زندگي سالمي برخوردارهستيم يا خير؟-  بايد ابتدا به اين سوال ها جواب داده شود:

- فلسفه زندگي چيست؟

- ما براي رسيدن به چه هدفي آفريده شده ايم ؟

اگر اين سوال ها پاسخ داده شوند، جواب سوال اصلي – آيا زندگي سالمي داريم يا خير؟- روشن مي شود. طبيعي است اگر زندگي، ما را به هدفي كه از آن داريم نزديك ودر نهايت به آن برساند پس زندگي سالمي داريم والا خير.

همه انسان ها قبول دارند همه ما براي رسيدن به كمال زندگي مي كنيم.هرچند درچيستي كمال ميان انسان ها اختلاف نظر وجود دارد.از نگاه دين كمال راستين تقرب پيدا كردن و رسيدن به معدن و سرچشمه همه كمالات و خوبي ها و زيبائيها يعني خداوند است.« وَ أَنَّ إِلى‏ رَبِّكَ الْمُنْتَهى‏ (نجم/42)» و راه رسيدن به ان هم عبوديت و بندگي است.« وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُونِ (ذاريات/56)».

3. با توجه به آنچه بيان شد،اينك به مواردي از شاخص هاي زندگي سالم اشاره مي كنيم:

• تا اينجا يك قاعده كلي بدست آورديم زندگي ما همانقدر از سلامت برخوردار است كه موجب رشد و كمالمان شود.

حضرت علي(ع) مي فرمايد:

«مَنِ اِعْتَدَلَ يَوْمَاهُ فَهُوَ مَغْبُونٌ وَ مَنْ كَانَتِ اَلدُّنْيَا هَمَّهُ اِشْتَدَّتْ حَسْرَتُهُ عِنْدَ فِرَاقِهَا وَ مَنْ كَانَ غَدُهُ شَرَّ يَوْمَيْهِ فَمَحْرُومٌ وَ مَنْ لَمْ يُبَالِ بِمَا زُوِيَ مِنْ آخِرَتِهِ إِذَا سَلِمَتْ لَهُ دُنْيَاهُ فَهُوَ هَالِكٌ وَ مَنْ لَمْ يَتَعَاهَدِ اَلنَّقْصَ مِنْ نَفْسِهِ غَلَبَ عَلَيْهِ اَلْهَوَى وَ مَنْ كَانَ فِي نَقْصٍ فَالْمَوْتُ خَيْرٌ لَهُ ....

هر كس دو روزش يكسان باشد مغبون گشته، وهركس قصدش از تلاش؛دنيا باشد هنگام جدا شدن از آن حسرتش شديد شود،و هر كه فردايش زيانبارتر از امروزش باشد بى بهره مانده است،و كس كه باك ندارد كه براى آخرتش چه اندوخته است،اگر دنيايش برايش سالم باشد به نابودى رسيده،و شخصى كه به كاستى نفسش اهميت ندهد هواى نفس بر او چيره گردد،و هر كس در سراشيبى سقوط نفس خويش واقع شود مرگ برايش بهتر است (ميزان الحكمه /ج4/ص507)».

با توجه به اينكه هريك از ما انسان ها فقط يك بار حق داريم مسير زندگي را طي كنيم و اگر در اين يك بار زندگي در تشيخص كمال و مسير رسيدن به آن خطا كنيم،چه بسا فرصت جبران نخواهيم داشت، لذا براي اطمينان از درستي انتخابمان منطقي است ازخدا كمك بگيريم كه سازنده انسان است و همه چيز را در مورد او، نيازها و مصالح واستعدادهاي اومي داند و خيرخواه اوست. خداوند برنامه حركت در مسير كمال راستين را بيان فرموده است. حركت در اين چهارچوب سلامت زندگي ما را تضمين مي كند.« يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اسْتَجيبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاكُمْ لِما يُحْييكُمْ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَحُولُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ وَ أَنَّهُ إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ (انفال/24)

 اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد! دعوت خدا و پيامبر را اجابت كنيد هنگامى كه شما را به سوى چيزى مى‏خواند كه شما را حيات مى‏بخشد! و بدانيد خداوند ميان انسان و قلب او حايل مى‏شود، و همه شما(در قيامت) نزد او گردآورى مى‏شويد».

• زندگي سالم زندگي است كه بلحاظ فكري و اعتقادي همراه با ايمان و بلحاظ رفتاري همراه با عمل صالح باشد.« مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثى‏ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَياةً طَيِّبَةً وَ لَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ ما كانُوا يَعْمَلُونَ (نحل/97)هر كس كار شايسته‏اى انجام دهد، خواه مرد باشد يا زن، در حالى كه مؤمن است، او را به حياتى پاك زنده مى‏داريم؛ و پاداش آنها را به بهترين اعمالى كه انجام مى‏دادند، خواهيم داد».
• در زندگي سالم محور و اولويت اصلي طاعت و بندگي خداست. چندروز از ازدواج حضرت علي(ع) و حضرت زهرا(س) سپري شده بود. پيامبر اسلام (ص) از حضرت علي(ع) سوال كردند: « كيف وجدت اهلك؟ خانواده ات را چگونه يافتي؟» حضرت علي(ع) پاسخ داد:« نعمو العون علي طاعة الله بهترين همراه و كمك در طاعت خدا».برراستي در ارزيابي و سنچش زندگي و خانواده و اطرافيان خود چقدر اين اولويت را مد نظر قرار مي دهيم؟
• در زندگي سال هرچيزي سرجاي خود بود به همه امور بشكل متوازن و متعادل توجه مي شود ودر هيچ زمينه اي افراط و زياده روي صورت نمي گيرد.

حضرت علي(ع) فرمود:«لِلْمُؤْمِنِ ثَلاَثُ سَاعَات:فَسَاعَةٌ يُنَاجِي فِيهَارَبَّهُ، وَسَاعَةٌ يَرُمُّ مَعَاشَهُ، وَسَاعَةٌ يُخَلِّي بَيْنَ نَفْسِهِ وَبَيْنَ لَذَّتِهَا فِيَما يَحِلُّ وَيَجْمُلُ.وَلَيْسَ لِلْعَاقِلِ أَنْ يَكُونَ شَاخِصاً إِلاَّ فِي ثَلاَثٍ: مَرَمَّةٍ لِمَعَاشٍ، أَوْ خُطْوَةٍ فِي مَعَادٍـ، أَوْ لَذَّةٍ فِي غَيْرِ مُحَرَّمٍ.(نهج البلاغه/ حكمت 390)انسان مؤمن ساعات زندگى خود را به سه بخش تقسيم مى‏كند:قسمتى راصرف مناجات با پروردگارش مى‏نمايد،قسمت ديگرى را در طريق اصلاح معاش‏و زندگيش به كار مى‏گيرد و قسمت‏سوم براى بهره‏گيرى از لذتهاى حلال و دلپسند.وبراى شخص عاقل درست نيست كه حركتش جز در يكى از اين سه جهت‏باشد: براى اصلاح امور زندگى،يا در راه آخرت و يا در لذت غير حرام.»

• صداقت يكي ديگر از شاخص هاي زندگي سالم است. در آخرين لحظات عمر حضرت زهرا(س) گتفگوئي ميان او و حضرت علي(ع) صورت گرفت كه حاوي نكاتي كليدي است. حضرت علي(ع) فرمود:« اوصيني بما احببت هرچه دوست داري وصيت نما». حضرت زهرا(س) در پاسخ گفتند:« يابن عم ما عهدتني كاذبة و لاخائنة ولاخالفتك منذ عاشرتني....».(بحارالانوار/43/91). دركلام حضرت زهرا(س) سه شاخص زندگي سالم بيان شده است.
• در متون ديني وسفارش هاي پيشوايان ديني موارد ديگري نيز بعنوان شاخص زندگي سالم برشمرده شده كه بجهت رعايت اختصار به آنها نمي پردازيم. مواردي همچون حياء،احترام،انتظارات منطفي و معقول، مهارت گفتگو،قدرشناسي و.....