به گزارش دفتر رسانه و ارتباطات نهضت استادی بسیج قزوین  وبه نقل از سایت دانشگاه بین المللی امام خمینی ( ره ) همایش آینده پژوهی سلامت روز سه شنبه ۲۰ مهرماه ۱۴۰۰ در پژوهشکده آینده پژوهی دانشگاه بین المللی امام خمینی(ه) به صورت غیر حضوری و برخط برگزار شد. در این همایش صاحب نظران حوزه آینده پژوهی و سلامت به ارائه دیدگاه ها خود درباره آینده وضعیت سلامت و حوزه های مرتبط پرداختند.

در افتتاحیه همایش خانم دکتر ایراندوست رئیس دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره) و دبیر همایش به ارائه گزارشی در باره فرایند برگزاری همایش پرداخت و گفت: آینده پژوهی سلامت حوزه ای بین رشته ای است که همکاری متخصصان و صاحب نظران حوزه های مختلف را ایجاب می کند. دبیر همایش آینده پژوهی سلامت با اشاره به حمایت سازمان های مختلف در برگزاری این همایش تاکید کرد حوزه های بین رشته ای همکاری و هم افزایی سازمانها و تخصصهای مختلف را می طلبد و نظر به اینکه امروزه مسائل کاملا مرتبط به یکدیگر شده اند و از یکدیگر تاثیر می پذیرند و بریکدیگر تاثیر می گذارند لازم است در حوزه سلامت نیز همفکری و همکاری بین سازمان های و نهادهای مختلف شکل بگیرد تا وضعیت مطلوبی در حوزه سلامت رقم بخورد و آینده مطلوبی شکل بگیرد.

دومین سخنران افتاحیه همایش آقای دکتر حاکم قاسمی رئیس پژوهشکده آینده پژوهی دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره) بود که سخنرانی خود را با عنوان تصویر پردازی و ساختار سازی برای ساخت آینده سلامت ارائه کرد. دکتر قاسمی با اشاره به عنوان همایش گفت: آینده پژوهی سلامت یعنی آنکه ما آینده های بدیل در حوزه سلامت را مطالعه و شناسایی کنیم و از آن بین آینده مطلوب را انتخاب کنیم و برای ساختن این آینده مطلوب اقدام نمائیم. رئیس پژوهشکده آینده پژوهی گفت: برای ساخت آینده مطلوب در حوزه سلامت ایجاد تغییر و تحول در ذهنیت ها و عرصه های عینی و عملی ضروری است. در عرصه ذهنی لازم است الگوی فرد و جامعه سالم ارائه و نمادسازی شود و از طرف دیگر باورها و گفتمان هایی که می تواند به سلامت فرد و جامعه منجر شود ایجاد و تقویت شود. از این طریق مردم جامعه با توجه به الگوی فرد و جامعه سالم و با تبعیت از باورها و گفتمانهایی که رواج یافته به گونه ای عمل خواهند کرد که منتهی به وضعیتی مبتنی بر سلامت خواهد شد. بنابر این با فرهنگی که ایجاد می شود سلامت در جامعه تقویت خواهد شد. در عرصه های عینی و عملی هم لازم است ساختارهایی ایجاد شود که تقویت کننده سلامت باشند. لذا باید ساختارهای معیوب را اصلاح و ساختارهای جدیدی را طراحی و خلق کرد. در این شرایط با فراهم کردن امکانات و ابزارهای لازم در حوزه سلامت در چارچوب ساختارها و نظامهایی که مقوم سلامت افراد و جامعه هستند امکان ایجاد جامعه سالم و سلامت فراهم می گردد. دکتر حاکم قاسمی گفت: بر این اساس از یک سو باید برای آینده مطلوب در حوزه سلامت، تصویرپردازی کرد و از سوی دیگر به ساختارسازی پرداخت و نظام مطلوب را ایجاد کرد.

در ادامه برنامه افتتاحیه همایش آقای دکتر فرهپور استاد دانشگاه بوعلی سینا سخنرانی خود را با عنوان نقش بیومکانیک در پیشرفت توانبخشی ارتوپدیک با نگاهی ویژه به درمان دفورمیتی های ستون فقرات ارائه کرد. دکتر فرهپور با اشاره برخی از بیمارها و آسیب های ستون فقرات، این آسیب ها را بدون نیاز به جراحی درمانپذیر دانست و نقش ورزش و حرکات اصلاحی را در درمان این آسیب ها و ضایعات توضیح داد. دکتر فرهپور با ارائه نمونه هایی از آسیب های ستون فقرات نقش بیومکانیک را در درمان این آسیب ها توضیح داد. دکتر فرهپور استفاده از این روشها برای درمان مشکلات ستون فقرات را هم از نظر شیوه درمان برای بیمار آسانتر و هم از نظر اقتصادی مقرون به صرفه تر دانست.

دکتر محمد احسانی عضوهیات علمی دانشگاه تربیت مدرس سخنران بعدی افتتاحیه همایش بود که سخنرانی خود را با عنوان مدیریت ورزش سلامت و چالش های پیش رو ارائه کرد. دکتر احسانی با اشاره به برخی از بیماری ها و اشاره به سلامت برخی از اندام انسان مانند سلامت قلب، سلامت ذهن، سلامت عمومی، جلوگیری از بیماریها، مدیریت بیماری ها (دیابت ، چاقی و…) نقش ورزش و فعالیت بدنی را در ایجاد سلامت بررسی و معرفی کرد. دکتر احسانی وضعیت آینده سلامت را مرتبط به چشم انداز فعالیت بدنی، و سبک زندگی  سالم برای همه دانستند و چالش های پیش روی ورزش سلامت را در دو زمینه سخت افزاری (پارک ها ، امکان ورزشی ، وسایل و تجهیزات ورزشی ، با شگاه ها ) و نرم افزاری ( آموزش تربیت بدنی، آموزش سلامت ، آموزش تغذیه سالم، آموزش معلم متخصص، آموزش مدیر متخصص)  معرفی و تاکید کردند برای شکل دادن آینده سلامت لازم است این چالشها بررسی و به درستی برنامه ریزی شود تا مشکلات و محدودیتهای ناشی از این چالشها مرتفع گردد که در این جهت حرکت، شکل زندگی، مدیریت فردی و اجتماعی، و آموزش سلامتی و تربیت بدنی می تواند موثر واقع شود.

پس از ارائه سخنرای های افتتاحیه همایش برنامه ارائه مقالات در نشست های تخصصی آغاز شد. در نشست تخصصی اول چهار مقاله به صورت سخنرانی اراده شد.

اولین سخنران نشست تحصصی اول همایش آقای دکتر محمد رضا صیرفی معاونت امور استان های نظام روانشناسی بود. دکتر صیرفی در سخنرانی خود با عنوان مولفه های سلامت در عصر حاضر به سلامت روان اشاره کرد و کوشید تا مولفه های مختلفی که می توانند سلامت افراد را تحت تاثیر قرار دهند بویژه از بعد سلامت روان بررسی و معرفی نماید. دکتر صیرفی تاکید کرد اگر سلامت جسم حاصل شود اما سلامت روان ایجاد نشود نمی توان جامعه سالمی را بوجود آورد. براین اساس تاکید کرد با توجه به مولفه هایی که می توانند بر سلامت روان افراد تاثیر بگذارند باید سیاستگذاری و برنامه ریزی شود تا سلامت روان افراد بدست آید و در کنار سلامت جسم مبنای شکل گیری وضعیت مبتنی بر سلامت در آینده و ایجاد یک جامعه سالم گردد.

دکتر سید امیر حسام موسوی عضو هیات  علمی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) در نشست تحصصی اول همایش آینده پژوهی سلامت در زمینه آینده پژوهی سلامت در حوزه هوای پاک؛  و ابعاد حقوقی و تقنینی  به ارائه مقاله پرداختند. دکتر موسوی گفت امروزه حق داشتن هوای سالم جزو حقوق بنیادین انسان محسوب می گردد. گسترش روز افزون استفاده از انرژیهای فسیلی و آلاینده، هوای شهرهای پرجمعیت و صنعتی را به وضعیت اسفناکی دچار کرده است. از این رو موضوع هوای پاک و به طور کل، محیط زیست انسانی، به نحو بارزی با امور اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و حقوقی در هم تنیده شده است. بنابر این نمی توان صرفاً از چشم انداز علمی خاص به تجزیه و تحلیل آن پرداخت. دکتر موسوی با اشاره به نظام تقنینی جمهوری اسلامی گفت قوانین نسبتاً مناسبی در این خصوص به تصویب رسیده است که از این جمله می توان به قانون هوای پاک مصوب  ۱۳۹۶ اشاره نمود. در قانون هوای پاک قانونگذار با تمرکز بر وسایل نقلیه موتوری و صنایع آلاینده، در جستجوی عوامل آلاینده هوا و ارائه راه حلهایی جهت کاهش آن بوده است که علی رغم تلاشهایی که در این خصوص به عمل آمده است اما این قانون به عللی درون و یا فراقانونی متاسفانه در عمل نتوانسته است انتظارات موجود در خصوص هوای پاک را برآورده سازد. دکتر موسوی در سخنرانی خود با اشاره به وضعیت موجود موضوع هوای پاک در قوانین و مقررات، پیشنهاد داد با تکمیل قوانین وجود و رفع نقایص آنها در جهت موثرتر ساختن هنجارهای حقوقی در حوزه هوای پاک اقدام شود.

سخنران بعدی نشست تخصصی اول همایش خانم لیلا بهرامی کارشناس ارشد مطالعات زنان بود که مقاله خود را در زمینه تحلیل شاخص های سیاستگذاری سلامت زنان  با رویکرد آینده پژوهی ارائه کردند. خانم بهرامی گفت سلامت و حق دست یابی به آن از مفاهیم مهم حقوق بشری است و یکی از شاخص های جوامع در حال توسعه به شمار می آید. وی تاکید کرد در نظریات حقوق عمومی، حفظ بهداشت شهروندان و تأمین سلامت همگانی از وظایف و تکالیف اساسی دولت‏ها است که شامل طیف گسترده ای از اقدامات در راستای ارتقای سطح سلامت از طریق سیاست گذاری، تعیین خط مشی و راهبرد، تدوین قوانین موثر و کارامد و نظارت بر آن‏ها می گردد. سخنران با اشاره به وضعیت سلامت در جوامع توسعه یافته گفت در جوامع توسعه‌یافته، مفهوم سلامت دستخوش تحول اساسی گردیده و در ابعاد مختلف و متنوعی باز تعریف می شود. تبیین موضوع سلامت زنان متاثر از جنسیت و تجربه تغییرات متعدد در طول دوره‏های زندگی آنان، واجد اهمیت ویژه می باشد و نیازمند ایجاد رویکرد نوین مبتنی بر شناخت و آگاهی دقیق بر بسترها، نیازها، مطالبات و عوامل تاثیرگذار بر آن است. وی تاکید کرد واکاوی سیاست‌گذاری‏های کلان  و اسناد موجود، مبین این نکته است که از جنبه ماهوی صرفاً به برخی از ابعاد حق در حوزه سلامت زنان توجه شده است و قوانین موجود نیز فاقد اثر‌بخشی لازم در عمل و اجرا می باشد. بنابراین، ضروری است سیاست‏های کلان  با رویکرد آینده پژوهانه مورد بازنگری و تحول اساسی قرار گیرد تا در پرتو آن برنامه ی جامع تقنینی سلامت زنان در همه ی حوزه‌ها و ابعاد آن تدوین گردد.

آخرین سخنران نشست تخصصی اول همایش آقای دکتر مجید قلی مطلق بود که مقاله خود را با عنوان مدل مفهومی عوامل  موثر بر صنعت تجهیزات پزشکی ارائه کرد. وی با اشاره به این که صنعت تجهیزات پزشکی (صتاپ) با عرضه طیف وسیعی از محصولات مرتبط با سلامت، بهداشت و درمان مردم و همچنین فعالیت ﺷﺮﮐت‌های متعدد ﮐﻮﭼﮏ و ﻣﺘﻮﺳﻂ در آن، از جایگاه ویژه‌ای در حوزه سلامت و اقتصاد کشور برخوردار است گفت: این صنعت راهبردی شامل رشته‌های علمی متنوعی می‌شود و از پیچیدگی خاصی برخوردار است. به طوری که پژوهش‌های متعددی در حوزه‌های مختلف علمی، از قبیل: علوم پزشکی، مهندسی، پایه، سیاست‌گذاری، اقتصاد و مدیریت، به آن اختصاص یافته است.  آقای قلی مطلق تاکید کرد با توجه به پیش‌بینی‌های افزایش تقاضای جهانی برای تجهیزات پزشکی، پتانسیل رشد صتاپ و البته مشکلات تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی کشور، به نظر می‌رسد شناخت جامع عوامل موثر بر صتاپ، لازمه سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی برای مانع‌زدایی و رونق تولید داخلی تجهیزات پزشکی در کشور باشد. وی با استفاده از چارچوب مدل STEP، کوشید عوامل موثر بر صتاپ را بررسی و معرفی نماید. آقای مطلق این عوامل را در چهار بعد: اجتماعی، سیاسی-قانونی، اقتصادی و فناورانه معرفی کردند.

بعد از اتمام ارائه مقالات در نشست تخصصی اول، دومین نشست تخصصی همایش آغاز شد. در این نشست نیز چهار مقاله به صورت سخنرانی ارائه شد.

اولین سخنران نشست تخصصی اول همایش آقای دکتر غلامحسن شعبانی عضو شورای سیاستگذاری دانشگاه علوم پزشکی بود که مقاله خود را با عنوان مشارکت های اجتماعی و آینده سلامت ارائه نمودند. دکتر شعبانی در بخشی از سخنرانی خود به ضرورت ایجاد سازمانهای داوطلب مردمی با توجه به نیاز قشرهای مختلف جامعه اشاره نموده و بیان نمودند که مردم باید در مراحل مختلف تصمیم‌گیری، برنامه ریزی، اجرا و ارزیابی مشارکت نمایند. وی با توجه به محدودیتهای سازمانها و نهادهای دولتی، ایجاد سازمانهای داوطلب مردمی را کانونی برای سازماندهی و هدایت مشارکت‌های مردمی معرفی کردند و گفتند سازمان‌های داوطلب ابزار دموکراسی و رونق جامعه مدنی هستند و می توانند در پیشبرد امور دولت ها را یاری کنند. دکتر شعبانی گفت آینده سلامت بسوی رشد و توسعه فناوری در بخش مراقبت‌های سلامت، توسعه سلامت دیجیتال و داده‌های در دسترس، هوش مصنوعی، تله مدسین، تله سرجری و تله مانیتورینگ و انواع اپلیکشن ها و بیمارستان‌های دیجیتال پیش خواهد رفت. وی تاکید کرد با توجه به تغییرات در حوزه سلامت و با توجه به شرایط قرن ۲۱ جهان بیش از قرون گذشته، نیازبه مشارکت فعال همه گروه ها و مردم برای گذر از تنگناهای آینده دارد.

سخنران بعدی نشست تخصصی دوم همایش آقای دکتر رضا سعیدی دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و رئیس بیمارستان فوق تخصصی کودکان عدل بود که مقاله خود را با عنوان آینده پژوهی رشته فوق تخصصی نوزادان از دیدگاه  ذی نفعان؛ ایجاد نقشه راه، ارائه کردند. دکتر سعیدی تاکید کردند مراقبت از نوزادان در حیطه های مختلف مهم ترین نقش را می تواند در سلامت آحاد جامعه در آینده داشته باشد. وی با اشاره به کارکرد رشته  فوق تخصصی نوزادان گفت این رشته زیرمجموعه ای از رشته تخصصی کودکان است که دانش آموختگان آن به منظور تامین ، حفظ و ارتقای سلامت جنین و نوزاد، در حیطه های پیشگیری، تشخیص و درمان ، آموزش و پژوهش ، با رویکردی خانواده محور و جامعه نگر به جامعه خدمات تخصصی ارائه می نمایند. بنابر این در آینده سلامت نقش اساسی و مهمی دارند. از این رو با برنامه ریزی بر روی این رشته  و تقویت آن می توان به شکل گیری آینده مطلوب سلامت کمک کرد. لذاست که طراحی نقشه راه برای ارتقا این رشته ضروری است. در این جهت باید الزامات حیاتی وضعیت مطلوب رشته فوق تخصص نوزادان را شناسایی، و وضعیت مطلوب این رشته را ترسیم نمود، و با تعیین پیشران هایی که می تواند به ما در رسیدن به وضعیت مطلوب رشته فوق تخصص نوزادان کمک کند سیاستگذاری و برنامه ریزی کرد.

سخنران سوم نشست تخصصی دوم همایش خانم اعظم جمالی کارشناسی ارشد فیزیک اتمی بودند که مقاله خود را با عنوان بررسی تاثیر تکنولوژی های نوین، جهت آلودگی زدایی در آینده بسته بندی مواد غذایی و نقش آن در افزایش سلامت جامعه با تاکید بر فناوری پلاسما در ایران ارائه نمود. خانم جمالی تاکید کردند سلامت بشر امروزی در گرو مواد غذایی مرغوب و با کیفیت است و در این راستا ایمنی غذایی از مسائل حیاتی در صنایع غذایی و بسته بندی آن است و آلودگی زدایی و استریلیزاسیون، مرحله ای اساسی در پردازش و نگهداری مواد غذایی است. وی گفت مواد  غذایی مانند خشکبار و مغزیجات علاوه بر تامین میزان مکفی کالری و انرژی در حجم کم، در هرم تغذیه ی بدن نیز منبع سر شار و مفیدی از ویتامین های محلول در آب، پرو تئین و چربی میباشند. بر این اساس، حفظ بهداشت و بالابردن سلامت غذایی در حیطه ی مغزیجات  نقش مهمی دارد. همچنین بررسی تکنولوژی های نوین که در صنعت بسته بندی و نگهداری محصولات غذایی مورد توجه پژوهشگران و اصحاب صنعت قرار گرفته است و با تبیین فرآیند بهره مندی از فناوری پلاسما به عنوان تکنولوژی نوین در این حوزه، آینده ایران در استفاده کارآمد و پایدار از این روش بسیار ارزشمند خواهد بود.

خانم کبری قربانی کارشناسی ارشد الهیات فقه و مبانی حقوق آخرین سخنران نشست تخصصی دوم همایش بود که به ارائه مقاله خود در زمینه پاندمی کرونا و جبران مسئولیت کیفری آن در فقه و حقوق پرداختند. وی گفت یکی از چالش ها و دغدغه های جوامع بشری بروز بیماری های پاندمی است. بیماریهایی که زندگی بشر را از ابعاد مختلف تحت تاثیر قرار می دهد. چنانکه امروزه نمونه ای از آن را با عنوان کرونا ویروس شاهد هستیم که از سال۲۰۱۹ در نقاط مختلف جهان شیوع پیدا کرده و به تبع آن درمان و تلاش برای پیشگیری از آن در جریان است. خانم قربانی تاکید کردند این امر ایجاب می کند که با توجه به نوپدید بودن مساله و تاثیر این ویروس بر سبک زندگی مردم، رفتارهای مذهبی و دینی، اجتماعی و اقتصادی و غیره، پاندمی کرونا از ابعاد فقهی و حقوقی بررسی شود. وی گفت باید تلاش کنیم اهمیت سلامت را در ابعاد فقهی و حقوقی مشخص کنیم تا مسئولیت و تعهدات افراد مشخص گردد که بر اساس آن بتوان حقوق شهروندان را تامین کرد.

در پایان همایش و پس از ارائه سخنرانی ها دکتر حاکم قاسمی رئیس پژوهشکده آینده پژوهی دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره) به جمعبندی مباحث ارائه شده در همایش پرداختند. دکتر قاسمی با اشار به مباحث مطرح شده در همایش گفت این مباحث علمی و ارزشمندی که از سوی اساتید ارائه شد نشان می دهد که اولا حوزه سلامت ابعاد مختلفی دارد که از مسائل پزشکی تا ابعاد اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی ، و … را در برمی گیرد. ثانیا مشخص است که برای ساختن آینده سلامت باید از تخصصها و رشته های مختلف کمک گرفت تا تمامی ابعاد مورد توجه و بررسی دقیق علمی قرار گیرد. ثالثا ساختن آینده مطلوب در حوزه سلامت نیازمند آینده نگاری راهبردی است و باید با آینده نگاری راهبردی و طراحی نقشه راهی کلان که در آن همه ابعاد مسئله مورد توجه باشد و همه تخصصها و ذینفعان در آن مشارکت داشته باشند، راه رسیده به آینده مطلوب سلامت را طی کرد. دکتر قاسمی با تاکید بر ابعاد مختلف مسئله سلامت، برای آینده نگاری در حوزه سلامت شکل گیری همکاریهای علمی بین رشته ای و ساختار سازی برای تحقق آن، و اجرای طرحهای پژوهشی مشترک بین رشته های مختلف مرتبط با سلامت را پیشنهاد کردند.